Saw Palmetto για τον Προστάτη: από τη Φύση στην Επιστήμη

Είναι εύλογο τα θέματα υγείας του προστάτη να μας προκαλούν ανησυχία, καθώς αφορούν τον αδένα που σχετίζεται άμεσα με την ανδρική φύση. Τα συμπτώματα του κατώτερου ουροποιητικού (ΣΚΟ) περιλαμβάνουν μια ομάδα χρόνιων διαταραχών που εμφανίζονται στο 15-60% των ανδρών άνω των 40 ετών. Μια από τις αιτίες, που τη συναντάμε ακόμα και στο 50% των ανδρών άνω των 60, είναι η διόγκωση του προστάτη, δηλαδή η καλοήθης υπερπλασία. Επίσης, η προστατίτιδα (φλεγμονή) είναι ένα άλλο συχνό ζήτημα αυτού του αδένα. ^(1,2,3)

Πρόκειται για διαταραχές που σχετίζονται κυρίως με την ηλικία και συνήθως δεν συνδέονται με κάποια σοβαρή παθογένεια. Επηρεάζουν όμως πολύ την ποιότητα της ζωής μας και για αυτό αναζητάμε συχνά φυσικούς τρόπους διαχείρισης. Είναι λοιπόν πρωταρχικής σημασίας να λάβουμε κατάλληλη και τεκμηριωμένη ενημέρωση για τα φυτικά συστατικά που μπορούν να μας ωφελήσουν αποτελεσματικά στην υγεία του προστάτη.

Saw Palmetto: το δώρο της Φύσης για τον Άνδρα

Τι είναι και πώς λειτουργεί

Το εκχύλισμα του Saw Palmetto – προφέρεται “Σάο Παλμέτο”- είναι το κυρίαρχο φυτικό συμπλήρωμα που χρησιμοποιείται για θέματα του προστάτη. Προέρχεται από τον καρπό του φυτού Serenoa repens (Sabalis serrulatae fructus) και έχει αναγνωριστεί από την επιστημονική κοινότητα για την αποτελεσματικότητα και ασφάλεια στη χρήση του. Μάλιστα, ο Ευρωπαϊκός Οργανισμός Φαρμάκων (ΕΜΑ) το περιγράφει ως φυτικό συστατικό που μπορεί να χορηγηθεί για την ανακούφιση των συμπτωμάτων της καλοήθους προστατικής υπερπλασίας, χάρη στις φαρμακολογικές του ιδιότητες. ⁽⁴⁾

Στις επιστημονικές έρευνες διαπιστώθηκε ότι το εκχύλισμα Serenoa repens έχει τις εξής δράσεις:^(5,6)

• Αναστέλλει το ένζυμο 5α-αναγωγάση, αναστέλλοντας έτσι τη σύνθεση της δι-υδροτεστοστερόνης (DHT), που είναι υπεύθυνη για τη διόγκωση και υπερπλασία του προστάτη. 
• Αντιφλεγμονώδη και αντιοιδηματική: αναστέλλει ουσίες που εμπλέκονται στην πρόκληση φλεγμονής, όπως τα ένζυμα COX και LOX, αλλά και κυτοκίνες όπως οι IL-1β και τον TNF-a. 
• Αντι-πολλαπλασιαστική: προάγει την απόπτωση (προγραμματισμένο κυτταρικό θάνατο) των επιθηλιακών κυττάρων του προστάτη.
• Σπασμολυτική (μυοχαλαρωτική), μπλοκάροντας τους διαύλους Ασβεστίου και χάρη στον ανταγωνισμό με τους β-αδρενεργικούς υποδοχείς.

Διαδικασία Εκχύλισης με Υπερκρίσιμο  CO2

Το εκχύλισμα από τον καρπό Serenoa repens ωφείλει τη δράση του σε ένα μείγμα λιπιδοστερολικών ουσιών (κυρίως  lauric acid,  linoleic acid, oleic acid, myristic acid). Υπάρχουν διάφορες μέθοδοι για την εκχύλιση των ελαίων του Saw Palmetto. Η πλέον συχνά χρησιμοποιούμενη μέθοδος για την παρασκευή σκευασμάτων με Saw Palmetto είναι με τη χρήση εξανίου.

Μια πιο σύγχρονη, με συγκριτικά πλεονεκτήματα τεχνική, είναι η διαδικασία εκχύλισης με υπερκρίσιμο CO2.⁽⁷⁾ Αυτή η μέθοδος θεωρείται πολύ καλή επιλογή για την εκχύλιση λιπόφιλων συστατικών από τα φυτά, είναι μη τοξική και φιλική προς το περιβάλλον μέθοδος, και επιτρέπει την ανάκτηση υψηλής απόδοσης και καθαρότητας συστατικών. Όπως έδειξαν και οι σχετικές μελέτες τα λιπιδοστερολικά συστατικά του Saw Palmetto όταν εκχυλίζονται με υπερκρίσιμο CO2 διατηρούν τις φαρμακολογικές τους δράσεις.^(8,9,10)

Κλινικές μελέτες με τη χρήση Saw Palmetto

Σημαντικά είναι τα ευρήματα των κλινικών ερευνών, όσον αφορά στην αποτελεσματικότητα του Serenoa repens για την ανακούφιση των συμπτωμάτων του προστάτη. Συγκεκριμένα, παρατηρήθηκε αναστολή εξέλιξης της υπερπλασίας, βελτίωση των συμπτωμάτων που σχετίζονται με την ούρηση όπως η δυσουρία, η νυκτουρία, συχνοουρία, και άλλες μετρήσεις ροής.^(6,11,12)

Στην ανασκόπηση μελετών παγκοσμίου εύρους του Strum⁽⁶⁾, περιγράφεται ότι η ωφέλιμη δράση του λιπιδοστερολικού εκχυλίσματος Serenoa repens ξεκινάει από τον πρώτο μήνα της λήψης, ενώ τα αποτελέσματα είναι διαρκή.  

Μάλιστα, παρατηρείται ότι η χρήση αυτού του φυτικού συστατικού δε σχετίστηκε με μειωμένη λίμπιντο, ή διαταραχές στην εκσπερμάτιση που εκδηλώνονται ως παρενέργειες από τη χορήγηση των ανάλογων φαρμακευτικών σκευασμάτων (ανταγωνιστές των α-αδρενεργικών υποδοχέων και των καταστολέων της 5α-αναγωγάσης). 

Tα λιπιδοστερολικά εκχυλίσματα Saw palmetto μειώνουν την διυδροτεστοστερόνη (DHT) κυρίως στην περιουρηθρική περιοχή του προστάτη, ενώ δε φαίνεται να μειώνουν τα επίπεδα της DHT και της τεστοστερόνης του ορού αίματος, της εσω-προστατικής τεστοστερόνης, και του PSA. 

Όσον αφορά στο PSA, πρόκειται για μια σημαντική παρατήρηση των κλινικών μελετών. Τα φαρμακευτικά σκευάσματα που αναστέλλουν την 5α αναγωγάση, μπορούν να μειώσουν τις τιμές PSA, “καλύπτοντας” μια πιθανή κακοήθη υπερπλασία. Κάτι τέτοιο δεν φαίνεται να συμβαίνει στην περίπτωση του φυσικού συστατικού Saw palmetto.^(6,13)Παραδοσιακά το Saw palmetto χρησιμοποιείται και για την προστατίτιδα, καθώς όπως αναφέραμε παρουσιάζει αντιφλεγμονώδη δράση. Ενθαρρυντικά είναι τα ευρήματα των κλινικών ερευνών σε ανάλογες εφαρμογές.^(14,15) Για παράδειγμα, όπως αναφέρουν οι Zhang et al.⁽¹⁵⁾, στα αποτελέσματα της έρευνας που πραγματοποίησαν (πολυκεντρική, τυχαιοποιημένη, διπλά τυφλή, με έλεγχο placebo) το Saw palmetto λειτούργησε αποτελεσματικά και με ασφάλεια για τις περιπτώσεις χρόνιας προστατίτιδας/συνδρόμου χρόνιου πυελικού άλγους που μελέτησαν.

Συνεργιστική Δράση με άλλα Φυσικά Συστατικά

Σύμφωνα με τα επιστημονικά δεδομένα, η αντιφλεγμονώδης δράση του εκχυλίσματος Serenoa repens ενισχύεται σημαντικά όταν συνδυάζεται με Λυκοπένιο και Βρομελίνη. Η συνεργιστική τους δράση φαίνεται ότι μειώνει ακόμα πιο αποτελεσματικά τη διόγκωση του προστάτη, αναστέλλοντας την έκφραση των αυξητικών παραγόντων και προάγωντας την απόπτωση των κυττάρων (προγραμματισμένο κυτταρικό θάνατο).^(14,16,17) όπως έδειξαν οι Cai et al.⁽¹⁴⁾στην μελέτη τους, στην περίπτωση χρόνιας προστατίτιδας ο συνδυασμός αυτών των εκχυλισμάτων βελτίωσε την αποτελεσματικότητα του αντιβιοτικού λεβοφλοξασίνη.

Ασφάλεια Χρήσης

Η χρήση του Saw Palmetto ως συμπλήρωμα διατροφής θεωρείται γενικά ασφαλής και καλά ανεκτή από τον οργανισμό.⁽⁶⁾

Παρόλα αυτά, όπως και κάθε προϊόν, ενδεχομένως σε περιπτώσεις να οδηγήσει σε κάποιες ανεπιθύμητες δράσεις. Σύμφωνα με την επιστημονική βιβλιογραφία, αυτές είναι συνήθως ήπιες και αναστρέψιμες, όπως κοιλιακός πόνος ή/και κεφαλαγία (πονοκέφαλος).⁽⁴⁾ Σε κάθε περίπτωση, συνιστάται να συμβουλευόμαστε τον γιατρό μας πριν τη λήψη οποιουδήποτε σκευάσματος.

Όσον αφορά στη δοσολογία, όπως παρατηρείται και στις σχετικές κλινικές μελέτες, η λήψη έως και 960mg για διάστημα 18 μηνών, δεν φαίνεται να σχετίζεται με αυξημένο κίνδυνο για τοξικότητα, ούτε να επηρεάζει τις τιμές του PSA.^(18,19)

Μπορούμε να προστατεύουμε φυσικά τον προστάτη!

Σύμφωνα με όλα τα επιστημονικά δεδομένα που μελετήσαμε, είναι φανερό ότι το εκχύλισμα του Saw Palmetto αποτελεί ένα φυσικό, αποτελεσματικό, και ασφαλές συστατικό. To Saw Palmetto (σε δόση 407mg ανά κάψουλα), αποτελεί το κύριο δραστικό συστατικό του συμπληρώματος διατροφής Prostadep Plus. Την αποτελεσματική αντιφλεγμονώδη δράση συμπληρώνει το Λυκοπένιο που επίσης περιέχει.

Ακόμα κι αν τα θέματα του κατώτερου ουροποιητικού και ειδικά του προστάτη, μας προκαλούν μερικές φορές αμηχανία, είναι σημαντικό να ενημερωθούμε για τους τρόπους διαχείρισης. Μπορούμε να προστατεύσουμε τον προστάτη και να βελτιώσουμε με φυσικό και ουσιαστικό τρόπο την ποιότητα της ζωής μας. 

Πηγές

1. Parsons JK. Benign Prostatic Hyperplasia and Male Lower Urinary Tract Symptoms: Epidemiology and Risk Factors. Curr Bladder Dysfunct Rep. 2010;5(4):212-218. doi:10.1007/s11884-010-0067-2
2. Lim KB. Epidemiology of clinical benign prostatic hyperplasia. Asian J Urol. 2017;4(3):148-151. doi:10.1016/j.ajur.2017.06.004
3. Krieger JN, Lee SW, Jeon J, Cheah PY, Liong ML, Riley DE. Epidemiology of prostatitis. Int J Antimicrob Agents. 2008;31 Suppl 1(Suppl 1):S85-S90. doi:10.1016/j.ijantimicag.2007.08.028
4. Sabalis serrulatae fructus. European Medicines Agency (EMA). https://www.ema.europa.eu/en/medicines/herbal/sabalis-serrulatae-fructus. Accessed on December 1, 2021
5. Cicero AFG, Allkanjari O, Busetto GM, Cai T, Larganà G, Magri V, Perletti G, Robustelli Della Cuna FS, Russo GI, Stamatiou K, Trinchieri A, Vitalone A. Nutraceutical treatment and prevention of benign prostatic hyperplasia and prostate cancer. Arch Ital Urol Androl. 2019 Oct 2;91(3). doi: 10.4081/aiua.2019.3.139. 
6. Strum SB. Serenoa Repens (Saw Palmetto) for Lower Urinary Tract Symptoms (LUTS): The Evidence for Efficacy and Safety of Lipidosterolic Extracts. Part III. Uro. 2021; 1(3):155-179. https://doi.org/10.3390/uro1030017
7. Karale, Chandrakant & J, Dere & Dhonde, Satish & S, Honde & P, Kote. (2011). An Overview on Supercritical Fluid Extraction for Herbal Drugs. INTERNATIONAL JOURNAL OF PHARMACEUTICAL INNOVATIONS. Volume 1,. 93-106. 
8. Abe M, Ito Y, Oyunzul L, Oki-Fujino T, Yamada S. Pharmacologically relevant receptor binding characteristics and 5alpha-reductase inhibitory activity of free Fatty acids contained in saw palmetto extract. Biol Pharm Bull. 2009 Apr;32(4):646-50. doi: 10.1248/bpb.32.646. PMID: 19336899.
9. Abe M, Ito Y, Suzuki A, Onoue S, Noguchi H, Yamada S. Isolation and pharmacological characterization of fatty acids from saw palmetto extract. Anal Sci. 2009 Apr;25(4):553-7. doi: 10.2116/analsci.25.553. PMID: 19359798.
10. De Monte C, Carradori S, Granese A, Di Pierro GB, Leonardo C, De Nunzio C. Modern extraction techniques and their impact on the pharmacological profile of Serenoa repens extracts for the treatment of lower urinary tract symptoms. BMC Urol. 2014 Aug 11;14:63. doi: 10.1186/1471-2490-14-63. PMID: 25112532; PMCID: PMC4136420.
11. Wilt T, Ishani A, Mac Donald R. Serenoa repens for benign prostatic hyperplasia. Cochrane Database Syst Rev. 2002;(3):CD001423. doi: 10.1002/14651858.CD001423. Update in: Cochrane Database Syst Rev. 2009;(2):CD001423. PMID: 12137626.
12. Cai T, Cui Y, Yu S, Li Q, Zhou Z, Gao Z. Comparison of Serenoa repens With Tamsulosin in the Treatment of Benign Prostatic Hyperplasia: A Systematic Review and Meta-Analysis. Am J Mens Health. 2020;14(2):1557988320905407. doi:10.1177/1557988320905407
13. Gordon AE, Shaughnessy AF. Saw palmetto for prostate disorders. Am Fam Physician. 2003 Mar 15;67(6):1281-3. PMID: 12674456.
14. Cai T, Tiscione D, Gallelli L, Verze P, Palmieri A, Mirone V, Bartoletti R, Malossini G. Serenoa repens associated with selenium and lycopene extract and bromelain and methylsulfonylmethane extract are able to improve the efficacy of levofloxacin in chronic bacterial prostatitis patients. Arch Ital Urol Androl. 2016 Oct 5;88(3):177-182. doi: 10.4081/aiua.2016.3.177. PMID: 27711089.
15. Zhang K, Guo RQ, Chen SW, Chen B, Xue XB, Chen S, Huang J, Liu M, Tian Y, Zuo L, Chen M, Zhou LQ. The efficacy and safety of Serenoa repens extract for the treatment of patients with chronic prostatitis/chronic pelvic pain syndrome: a multicenter, randomized, double-blind, placebo-controlled trial. World J Urol. 2021 Sep;39(9):3489-3495. doi: 10.1007/s00345-020-03577-2. PMID: 33452912; PMCID: PMC8510895.
16. Bonvissuto G, Minutoli L, Morgia G, Bitto A, Polito F, Irrera N, Marini H, Squadrito F, Altavilla D. Effect of Serenoa repens, lycopene, and selenium on proinflammatory phenotype activation: an in vitro and in vivo comparison study. Urology. 2011 Jan;77(1):248.e9-16. doi: 10.1016/j.urology.2010.07.514. Epub 2010 Dec 15. PMID: 21109292.
17. Minutoli L, Bitto A, Squadrito F, Marini H, Irrera N, Morgia G, Passantino A, Altavilla D. Serenoa Repens, lycopene and selenium: a triple therapeutic approach to manage benign prostatic hyperplasia. Curr Med Chem. 2013;20(10):1306-12. doi: 10.2174/0929867311320100007. PMID: 23432584.
18. Avins AL, Lee JY, Meyers CM, Barry MJ; CAMUS Study Group. Safety and toxicity of saw palmetto in the CAMUS trial. J Urol. 2013;189(4):1415-1420. doi:10.1016/j.juro.2012.10.002
19. Andriole GL, McCullum-Hill C, Sandhu GS, Crawford ED, Barry MJ, Cantor A; CAMUS Study Group. The effect of increasing doses of saw palmetto fruit extract on serum prostate specific antigen: analysis of the CAMUS randomized trial. J Urol. 2013 Feb;189(2):486-92. doi: 10.1016/j.juro.2012.09.037. Epub 2012 Dec 14. PMID: 23253958; PMCID: PMC3979451.