Τι είναι η Φλεγμονή; Υπάρχουν Φυσικά μέσα Διαχείρισης;

Τι κοινό έχουν μεταξύ τους μια λοίμωξη του αναπνευστικού και μια χρόνια πάθηση; Κανένα, ίσως να έλεγε κάποιος. Όμως υπάρχει μια πρωταρχικής σημασίας ομοιότητα, που αποτελεί και αιτία των συμπτωμάτων:  η φλεγμονή. 

Σε αυτό το άρθρο θα αναλύσουμε τι είναι η φλεγμονή, ποιές επιπτώσεις έχει, και με ποιους φυσικούς τρόπους μπορούμε να βοηθήσουμε το σώμα μας να τη διαχειριστεί καλύτερα.

Φλεγμονή: Φυσιολογική Διαδικασία ή Πρόβλημα;

Η φλεγμονή είναι η απάντηση του οργανισμού μας σε κάποιο ερεθιστικό παράγοντα (μικρο-οργανισμό, ουσία ή βλάβη), που θεωρεί ότι είναι “απειλή” για τη φυσιολογική του λειτουργία. Πρόκειται για ένα μηχανισμό ενεργοποίησης συγκεκριμένων ουσιών και κυττάρων, τα οποία δρουν με σκοπό να καταπολεμήσουν τον παράγοντα που οδήγησε στη φλεγμονή.

Διακρίνεται σε οξεία και χρόνια ανάλογα με το αίτιο που προκαλεί τη φλεγμονή, τους μηχανισμούς που ενεργοποιούνται και τα συμπτώματα που εκδηλώνονται.^(1,2,3)

Οξεία Φλεγμονή

Στην περίπτωση που εισβάλλει στον οργανισμό μας κάποιο παθογόνο μικρόβιο, το ανοσοποιητικό μας σύστημα θα ενεργοποιήσει ένα “καταρράκτη” βιολογικών αντιδράσεων που λέγεται οξεία φλεγμονή. Μια σειρά από ουσίες και κύτταρα θα αντιδράσουν για να το εξουδετερώσουν. Όταν έχουμε υποστεί μια βλάβη σε κάποιον ιστό ή όργανο, όπως μετά από κάποιο τραύμα, επίσης θα ενεργοποιηθεί η οξεία φλεγμονή με σκοπό την αποκατάσταση της βλάβης.

Αντιλαμβανόμαστε λοιπόν ότι η οξεία φλεγμονή αποτελεί μια φυσιολογική και απαραίτητη διαδικασία για την επιβίωσή μας. 

Παρόλα αυτά συνοδεύεται συνήθως από έντονα και δυσάρεστα συμπτώματα όπως: ο πόνος, το οίδημα, η ερυθρότητα, και η αύξηση της θερμοκρασίας (μόνο τοπικά ή εκδήλωση πυρετού).

Ανάλογα με τη γενική κατάσταση υγείας που έχουμε, σε σχετικά σύντομο χρονικό διάστημα,  ο οργανισμός μας θα καταφέρει να αντιμετωπίσει τον παράγοντα που οδήγησε στη φλεγμονή και να αποκαταστήσει την οποιαδήποτε βλάβη.^(1,2,3)

Χρόνια Φλεγμονή

Δυστυχώς όμως για διάφορους λόγους ενδέχεται οι μηχανισμοί φλεγμονής να παραμένουν ενεργοποιημένοι για ένα συνεχόμενο διάστημα. Αυτό μπορεί να συμβεί γιατί δεν κατάφερε ο οργανισμός μας να ολοκληρώσει την αποκατάσταση μετά από μια λοίμωξη. Σε άλλες περιπτώσεις, οφείλεται σε κάποια αρχικά ήπια βλάβη που προκλήθηκε σε κυτταρικό ή οργανικό επίπεδο, δεν αντιμετωπίστηκε επιτυχώς, και εξελίσσεται με την πάροδο του χρόνου.

Αποτέλεσμα είναι να υπάρχει μια διαρκής φλεγμονώδης κατάσταση, που μπορεί να μην αντιλαμβανόμαστε. Αυτή η “σιωπηλή” όπως λέγεται φλεγμονή, μπορεί να μας προκαλεί χρόνια κόπωση, μυαλγία και άλλους σωματικούς πόνους, γαστρεντερικά προβλήματα, συχνές λοιμώξεις και άλλα. 

Καθώς η “σιωπηλή” φλεγμονή εξελίσσεται, και σε συνδυασμό με άλλους παράγοντες, μπορεί να οδηγήσει σε αρκετά σοβαρά προβλήματα υγείας, που ονομάζονται  χρόνιες φλεγμονώδεις παθήσεις. 

Παραδείγματα τέτοιων προβλημάτων είναι μεταξύ άλλων η Αρθρίτιδα (Ρευματοειδής, Οστεοαρθρίτιδα), το Άσθμα, η Φλεγμονώδης Νόσος του Εντέρου (Ελκώδης Κολίτιδα, Νόσος Crohn), το Σύνδρομο Ευερέθιστου Εντέρου, Χρόνια Ρινοκολπίτιδα/Ιγμορίτιδα, και πολλά άλλα.

Παράγοντες που παίζουν ρόλο στην εκδήλωση της χρόνιας φλεγμονής είναι η αυξημένη ηλικία, η παχυσαρκία, το κάπνισμα, η διατροφή, το στρες και άλλοι.^(1,2,3)

Αξιοσημείωτη είναι και η επίδραση του οξειδωτικού στρες στην εξέλιξη των χρόνιων φλεγμονών. Πρόκειται για μια κατάσταση ανισορροπίας, όπου τα κύτταρα μας εμφανίζουν μειωμένη αντιοξειδωτική ικανότητα. Δηλαδή, αδυνατούν να ρυθμίσουν τα επίπεδα των βλαβερών ουσιών που λέγονται ελεύθερες ρίζες. Η εμμένουσα φλεγμονή προκαλεί οξειδωτικό στρες, αλλά και αντίστροφα. Το οξειδωτικό στρες συμμετέχει στην πρόκληση φλεγμονής.⁽⁵⁾

Μπορούμε να αποφύγουμε τη φλεγμονή;

Στην περίπτωση της οξείας φλεγμονής, θα πρέπει ο οργανισμός να ολοκληρώσει τη διαδικασία εξουδετέρωσης και αποκατάστασης του παράγοντα που προκάλεσε τη φλεγμονή. Επομένως, θα ήταν μάλλον ανορθόδοξο να σκεφτούμε πώς θα την αποφύγουμε. Αυτό που μπορούμε να κάνουμε είναι να ενισχύσουμε τον οργανισμό μας ώστε να διαχειριστεί καλύτερα μια ενδεχόμενη φλεγμονή, και να έχουμε ταχύτερη ίαση. 

Στη χρόνια φλεγμονή, μπορούμε να δράσουμε προληπτικά, ώστε να προστατεύσουμε τον οργανισμό μας από βλάβες που μπορούν να οδηγήσουν σε μια διαρκή φλεγμονώδη κατάσταση. Ακόμα όμως και στην περίπτωση που εκδηλώνεται η χρόνια φλεγμονή, μπορούμε να βοηθήσουμε το σώμα μας ώστε να μειώσει τις επιπτώσεις στην υγεία μας.

Ας δούμε ορισμένες ενδεικτικές συστάσεις που μπορούν να μας βοηθήσουν και αφορούν στον τρόπο ζωής μας^(1,2,3):

• Αύξηση της διατροφικής κατανάλωσης φυσικών αντιφλεγμονωδών ουσιών: ποικιλία πολύχρωμων φρούτων και λαχανικών, ψάρι, ανεπεξέργαστα, και ολικής άλεσης τρόφιμα
• Αποφυγή/μέτρια κατανάλωση των απλών υδατανθράκων, ζάχαρης, τρανς και κορεσμένων λιπαρών.
• Τακτική φυσική άσκηση και διατήρηση φυσιολογικού βάρους.
• Διακοπή/αποφυγή του καπνίσματος
• Διαχείριση του στρες
• Ο επαρκής και ποιοτικός ύπνος.

Τρόποι Ανακούφισης στη Φλεγμονή

Τα δυσάρεστα συμπτώματα που συνοδεύουν τη φλεγμονή, μπορεί να επηρεάζουν σημαντικά την ποιότητα της ζωής μας. Είναι εύλογο λοιπόν να αναζητούμε τους κατάλληλους τρόπους ανακούφισης που θα μπορούν να:

• αναστείλουν επιλεκτικά τους μηχανισμούς της φλεγμονής  οι οποίοι προκαλούν τα επώδυνα συμπτώματα
• επιτρέπουν στις φυσικές μας άμυνες να δράσουν για να αποκαταστήσουν τις βλάβες.
• είναι ασφαλείς και να μην προκαλούν ανεπιθύμητες ενέργειες

Η επιστήμη εργάζεται για δεκαετίες στην παραγωγή φαρμακευτικών σκευασμάτων για την αντιμετώπιση των συμπτωμάτων της φλεγμονής. Υπάρχουν διάφορες κατηγορίες τέτοιων αντιφλεγμονωδών φαρμάκων, όπως τα στεροειδή και μη στεροειδή (ΜΣΑΦ).  Αν και είναι αρκετά αποτελεσματικά, συνοδεύονται συχνά από σημαντικές παρενέργειες, ειδικά μετά από μακροχρόνια χρήση. 

Καθώς η φλεγμονή αποτελεί παγκοσμίως το πιο συχνό θέμα υγείας, η επιστημονική κοινότητα έχει πλέον προσανατολιστεί στην αναζήτηση πιο φυσικών λύσεων. Φυτικά συστατικά που οι λαοί χρησιμοποιούσαν για χρόνια στην παραδοσιακή ιατρική, αναλύονται στις σύγχρονες επιστημονικές μελέτες, και αποδεικνύουν τις πολύτιμες φαρμακολογικές τους ιδιότητες.^(6,7)

Τα πλεονεκτήματα των φυσικών αυτών ουσιών, όπως είναι τα Boswellic Acids^(8,9) και η Βρομελίνη^(10,11,12), είναι ότι εμφανίζουν έντονη αντιφλεγμονώδη και αναλγητική δράση, χωρίς τις ανάλογες με τα φάρμακα παρενέργειες.

Η επιλεκτική τους δράση, όπως φαίνεται από τις επιστημονικές μελέτες, λειτουργεί σε συγκεκριμένους μηχανισμούς της φλεγμονής. Συμβάλλουν στη βελτίωση των συμπτωμάτων, ενώ παράλληλα βοηθούν τους φυσιολογικούς μηχανισμούς αποκατάστασης και ίασης να λειτουργήσουν.

Στις Φλεγμονές Επιλέγουμε Φυσικά Συστατικά

Η φλεγμονή, οξεία και χρόνια, αποτελεί μείζον πρόβλημα του σύγχρονου ανθρώπου. Αποκτά λοιπόν ιδιαίτερη αξία το να κατανοήσουμε καλύτερα αυτή τη βιολογική διαδικασία και να αντιληφθούμε ότι υπάρχουν φυσικές βοήθειες στα προβλήματα που μας δημιουργεί. Η χρήση των φυσικών συστατικών μπορεί να μας βοηθήσει αποτελεσματικά και με ασφάλεια στην ανακούφιση των συμπτωμάτων μιας ενδεχόμενης φλεγμονής. Παράλληλα,  μπορεί να επιτρέψει στους απαραίτητους μηχανισμούς αποκατάστασης να λειτουργήσουν.

Πηγές

1. Informed Health.org [Internet]. Cologne, Germany: Institute for Quality and Efficiency in Health Care (IQWiG); 2006-. What is an inflammation? 2010 Nov 23 [Updated 2018 Feb 22]. Available from: https://www.ncbi.nlm.nih.gov/books/NBK279298/
2. Pahwa R, Goyal A, Bansal P, Jialal I. Chronic Inflammation. 2021 Sep 28. In: StatPearls [Internet]. Treasure Island (FL): StatPearls Publishing; 2022 Jan–. PMID: 29630225.
3. Harvard Health Publishing. Harvard Medical School. Understanding acute and chronic inflammation. https://www.health.harvard.edu/staying-healthy/understanding-acute-and-chronic-inflammation, last accessed January 28, 2022
4. Harvard Health Publishing. How to boost your immune system. https://www.health.harvard.edu/staying-healthy/how-to-boost-your-immune-system, last accessed February 1, 2022.
5. Dandekar A, Mendez R, Zhang K. Cross talk between ER stress, oxidative stress, and inflammation in health and disease. Methods Mol Biol. 2015;1292:205-14. doi: 10.1007/978-1-4939-2522-3_15.
6. Maroon JC, Bost JW, Maroon A. Natural anti-inflammatory agents for pain relief. Surg Neurol Int. 2010;1:80. Published 2010 Dec 13. doi:10.4103/2152-7806.73804
7. Yatoo MI, Gopalakrishnan A, Saxena A, Parray OR, Tufani NA, Chakraborty S, Tiwari R, Dhama K, Iqbal HMN. Anti-Inflammatory Drugs and Herbs with Special Emphasis on Herbal Medicines for Countering Inflammatory Diseases and Disorders – A Review. Recent Pat Inflamm Allergy Drug Discov. 2018;12(1):39-58. doi: 10.2174/1872213X12666180115153635. 
8. Siddiqui MZ. Boswellia serrata, a potential antiinflammatory agent: an overview. Indian J Pharm Sci. 2011 May;73(3):255-61. doi: 10.4103/0250-474X.93507. 
9. Abdel-Tawab M, Werz O, Schubert-Zsilavecz M. Boswellia serrata: an overall assessment of in vitro, preclinical, pharmacokinetic and clinical data. Clin Pharmacokinet. 2011 Jun;50(6):349-69. doi: 10.2165/11586800-000000000-00000. 
10. Colletti A, Li S, Marengo M, Adinolfi S, Cravotto G. Recent Advances and Insights into Bromelain Processing, Pharmacokinetics and Therapeutic Uses. Applied Sciences. 2021; 11(18):8428. https://doi.org/10.3390/app11188428
11. Chakraborty AJ, Mitra S, Tallei TE, et al. Bromelain a Potential Bioactive Compound: A Comprehensive Overview from a Pharmacological Perspective. Life (Basel). 2021;11(4):317. Published 2021 Apr 6. doi:10.3390/life11040317
12. Hikisz P, Bernasinska-Slomczewska J. Beneficial Properties of Bromelain. Nutrients. 2021;13(12):4313. Published 2021 Nov 29. doi:10.3390/nu13124313