|

Χοληστερίνη & Λιπίδια: Πώς επηρεάζουν την Υγεία μας;

Ζωγραφιά που δείχνει έναν άνθρωπο να κρατάει μια κόκκινη καρδιά

Πώς μπορούμε να τα ρυθμίσουμε με φυσικό τρόπο;

Τι είναι η Χοληστερόλη;

Η χοληστερόλη είναι μια λιπαρή ουσία και αποτελεί απαραίτητο συστατικό για τα τοιχώματα (μεμβράνες) των κυττάρων μας. Επίσης χρησιμεύει για τη σύνθεση των ορμονών, της Βιταμίνης  D, των οξέων της χολής, και άλλων ουσιών. Συντίθεται στο ήπαρ, αλλά την προσλαμβάνουμε και από τα τρόφιμα. Η χοληστερόλη μεταφέρεται στην κυκλοφορία του αίματος, ενωμένη με πρωτεΐνες, σχηματίζοντας τις λεγόμενες λιποπρωτεΐνες. Οι πιο γνωστές από αυτές είναι

  • LDL (Χαμηλής Πυκνότητας Λιποπρωτεΐνη): μεταφέρει τη χοληστερόλη στους ιστούς.  Είναι ευρέως γνωστή και ως “κακή” χοληστερόλη, καθώς υψηλές τιμές LDL οδηγούν σε βλάβες στους ιστούς και στις αρτηρίες.
  • HDL (Υψηλής Πυκνότητας Λιποπρωτεΐνη (HDL): μεταφέρει τη χοληστερόλη από τους ιστούς στο ήπαρ (συκώτι), με σκοπό την απομάκρυνση της περίσσειας χοληστερόλης από τον οργανισμό. Χαρακτηρίζεται και ως “καλή” χοληστερόλη. (1,2)

Τι είναι τα Τριγλυκερίδια;

Όταν τρώμε, ο οργανισμός μας αποθηκεύει την ενέργεια που δε χρειάζεται να καταναλώσει άμεσα. Το λίπος αποθηκεύεται στα λιποκύτταρα υπό τη μορφή των τριγλυκεριδίων. Μεταξύ των γευμάτων, οι ορμόνες απελευθερώνουν τα τριγλυκερίδια στην κυκλοφορία του αίματος για την παραγωγή ενέργειας.(2)

Γιατί “ενοχοποιούνται” η Χοληστερόλη και τα Τριγλυκερίδια;

Όπως είδαμε πρόκειται για ουσίες που είναι απαραίτητες στον οργανισμό. Το πρόβλημα προκύπτει όταν διαταράσσονται τα επίπεδα τους εκτός των φυσιολογιών ορίων. 

Η συσσώρευση λιπιδίων στην κυκλοφορία του αίματος, σχετίζεται με αυξημένο κίνδυνο για φλεγμονές στις αρτηρίες, και κατά συνέπεια καρδιαγγειακές παθήσεις. Επίσης, η υψηλή χοληστερόλη και τα τριγλυκερίδια, σχετίζονται με προβλήματα μεταβολισμού, όπως η διαταραγμένη ρύθμιση της γλυκόζης  και ο Διαβήτης Τύπου 2.  Πρόκειται για προβλήματα που έχουν κοινή εκδήλωση την φλεγμονή, που φαίνεται να παίζει πολύ σημαντικό ρόλο σε χρόνια προβλήματα υγείας. 

Για αυτό το λόγο, οι επιστήμονες στρέφουν την προσοχή τους  πλέον σε φυσικές και πιο ολιστικές προσεγγίσεις, παρά στην μεμονωμένη διαχείριση των λιπιδίων, τα οποία αποτελούν μόνο ένα μέρος του προβλήματος. (1,2,3,4)

Ποιές είναι οι φυσιολογικές τιμές των λιπιδίων;

Ενδεικτικά, μπορούμε να τις δούμε στον παρακάτω πίνακα.(5) Θα πρέπει όμως να σημειώσουμε ότι πρόκειται για ενδεικτικά, και όχι απόλυτα εύρη τιμών.  Για την εκτίμηση ενός ενδεχόμενου θέματος υγείας,  λαμβάνονται υπόψη και άλλες σημαντικές παράμετροι εκτός από τις παρακάτω τιμές.

ΛιπίδιαΦυσιολογικάΟριακά ΥψηλάΥψηλάΠολύ υψηλά
Ολική Χοληστερόλη<200 mg/dL200-239 mg/dL= ή >240 mg/dL
LDL<100-130 mg/dL130-159 mg/dL160-189>190 mg/dL
Τριγλυκερίδια<150 mg/dL150-199200-499 mg/dL>500 mg/dL
HDL>40 mg/dL 

Ποιά είναι τα συμπτώματα, στην περίπτωση που έχουμε υψηλά επίπεδα χοληστερόλης ή/και τριγλυκεριδίων; 

Γενικά πρόκειται για μια “σιωπηλή” διαταραχή, καθώς δεν μας δίνει συμπτώματα. Μάλιστα, μεγάλο μέρος του πληθυσμού έχει θέματα δυσλιπιδαιμίας χωρίς να το γνωρίζει.

Παρόλο που πρόκειται για μια πολύ συχνή διαταραχή, η μη καλή διαχείριση της χοληστερίνης και των τριγλυκεριδίων μπορεί να οδηγήσει σε σοβαρά προβλήματα υγείας. Για αυτό θα πρέπει να δρούμε προληπτικά, τόσο στον τρόπο ζωής αλλά και  να ελέγχουμε τις τιμές των λιπιδίων, σύμφωνα πάντα με τις οδηγίες του γιατρού μας(1)

Από τι επηρεάζονται οι τιμές τους; 

Οι τιμές της χοληστερόλης και των λιπιδίων επηρεάζονται από πολλούς παράγοντες. 

Αυτούς που δεν μπορούμε να αλλάξουμε:

Α. Η κληρονομική προδιάθεση. 

Τα επίπεδα των λιπιδίων επηρεάζονται εν μέρει από τα γονίδιά μας. Για παράδειγμα, υψηλά επίπεδα χοληστερόλης, μπορεί να είναι ένα θέμα που συναντάμε συχνά σε μέλη μιας οικογένειας, λόγω κληρονομικότητας. 

Β. Η ηλικία και το φύλο.

Τα επίπεδα χοληστερόλης στο αίμα, αρχίζουν συχνά να αυξάνονται από την ηλικία των 20 ετών. Οι άντρες πριν τα 50 τους έτη τείνουν να έχουν υψηλότερη χοληστερόλη από τις γυναίκες, ενώ μετά μπορεί να παρατηρηθεί το αντίστροφο. Αυτό μάλλον έχει να κάνει με το γεγονός ότι η εμμηνόπαυση συχνά σχετίζεται με αύξηση της LDL.(2)

Αυτούς που μπορούμε να αλλάξουμε.

Σημαντικό ρόλο στα επίπεδα των λιπιδίων φαίνεται πως παίζει ο τρόπος ζωής. Η διατροφή με επεξεργασμένα τρόφιμα, που είναι πλούσια σε κορεσμένα και trans λιπαρά, μπορούν να οδηγήσουν σε διαταραχές της χοληστερόλης και των τριγλυκεριδίων. Η  καθιστική ζωή, το κάπνισμα, το στρες, είναι παράγοντες που μπορούν να λειτουργήσουν επίσης επιβαρυντικά. 

Ποιές είναι οι φυσικές επιλογές που διαθέτουμε για τη βελτίωση των λιπιδίων;

Η πρώτη γραμμή φυσικής αντιμετώπισης στα θέματα χοληστερίνης και τριγλυκεριδίων είναι η ισορροπημένη διατροφή και άσκηση.(2,6) Ακόμα, σε περιπτώσεις που έχουμε ήπια/μέτρια δυσλιπιδαιμία, μπορούμε να ενημερωθούμε για τις δράσεις φυσικών συστατικών που μπορούμε να λάβουμε με τη μορφή διατροφικού συμπληρώματος.

Πώς μπορούν να μας βοηθήσουν τα φυσικά συστατικά στη βελτίωση της χοληστερίνης, αλλά και των λιπιδίων γενικότερα;

Ιδιαίτερο ενδιαφέρον παρουσιάζουν τα φυτικά συστατικά που μπορούν να συμβάλλουν σημαντικά στη διαχείριση της χοληστερόλης και των τριγλυκεριδίων. Συγκεκριμένα, από τις επιστημονικές μελέτες προκύπτει ότι οι παρακάτω φυσικές ουσίες μπορούν να βοηθήσουν στη μείωση της Ολικής Χοληστερόλης, της LDL, των Τριγλυκεριδίων, αλλά ενδεχομένως και σε μερική αύξηση της “καλής” HDL χοληστερόλης.

  • Η Μαγιά Κόκκινου Ρυζιού (Red Yeast Rice), χάρη στη Μονακολίνη Κ που περιέχει, μπορεί να βοηθήσει ιδιαίτερα σε περιπτώσεις ήπιων δυσλιπιδαιμιών, καθώς αναστέλλει τη σύνθεση της ενδογενούς χοληστερόλης στο ήπαρ.(7,8)
  • Η Βερβερίνη από το φυτό Berberis (Berberis aristata), βοηθά ποικιλοτρόπως στη βελτίωση του λιπιδαιμικού προφίλ. Κύριος μηχανισμός δράσης της είναι η αυξημένη έκφραση των υποδοχέων LDL στο ήπαρ(9).
  • Η Σιλυμαρίνη από το Γαϊδουράγκαθο (Silybum marianum), οι Guggulsterones από το φυτό Guggul, είναι επίσης φυτικά συστατικά που φαίνεται ότι μπορούν να συμβάλλουν σημαντικά στη διαχείριση της δυσλιπιδαιμίας.(10-14)

Το Ζeta Colest συνδυάζει τις δράσεις των παραπάνω συστατικών και μπορεί να αποτελέσει το φυσικό μας σύμμαχο στη διαχείριση των λιπιδίων.

Έχουν μελετηθεί από τους επιστήμονες αυτά τα φυσικά συστατικά;

Τα παραπάνω συστατικά έχουν μελετηθεί εκτενώς από τους επιστήμονες (και σε κλινικές μελέτες) για τις ευεργετικές τους δράσεις στη ρύθμιση των λιπιδίων.(7-14)

Πώς μπορούν να μας βοηθήσουν η διατροφή και η άσκηση; 

Ακολουθώντας για παράδειγμα το μοντέλο Μεσογειακής διατροφής, με το οποίο είμαστε άλλωστε και εξοικειωμένοι, μπορούμε να έχουμε θετικά αποτελέσματα στα επίπεδα των λιπιδίων. Επίσης η φυσική άσκηση, μπορεί να συμβάλλει σημαντικά, ιδιαίτερα στην αύξηση της HDL χοληστερόλης. 

Αξίζει να σημειώσουμε ότι η διατροφή και η άσκηση, φαίνεται ότι επηρεάζουν ιδιαίτερα και τους μηχανισμούς φλεγμονής που εμπλέκονται σε πολλά θέματα υγείας, όπως τα καρδιαγγειακά.(3,6,16)

Υπάρχουν “καλές και κακές” τροφές για την αύξηση της χοληστερόλης και των τριγλυκεριδίων;

Σε γενικές γραμμές, αυτό που υποστηρίζουν τα επιστημονικά δεδομένα, είναι πως η κατανάλωση των παρακάτω ομάδων τροφίμων λειτουργεί ευεργετικά:

  • Φρούτα, λαχανικά, όσπρια
  • Ξηροί καρποί (προσοχή: ωμοί και ανάλατοι)
  • Προϊόντα ολικής άλεσης
  • Εξαιρετικό παρθένο ελαιόλαδο

Αντίθετα, καλό είναι να έχουμε περιορισμένη κατανάλωση

  • Κόκκινου κρέατος
  • Αλλαντικών
  • Επεξεργασμένων τροφίμων, όπως προϊόντα fast food
  • Γλυκών

Ενδιαφέρουσες περιπτώσεις:

Αυγά: Λόγω της περιεκτικότητάς τους σε χοληστερόλη, παλαιότερα τα αποφεύγαμε. Όπως έδειξαν όμως οι επιστημονικές μελέτες, καλό είναι να συμπεριλαμβάνουμε τα αυγά στο διαιτολόγιό μας. Είναι πολύ θρεπτικά και δεν προκαλούν πρόβλημα, όταν η κατανάλωσή τους γίνεται στα πλαίσια μιας διατροφής πλούσιας σε φυτικές ίνες και φτωχής σε κορεσμένα λίπη.

Πλήρη γαλακτοκομικά: ακόμα οι έρευνες δεν έχουν καταλήξει σχετικά με το πόσο βλαβερά είναι τα πλήρη σε λίπος γαλακτοκομικά προϊόντα. Ενδεχομένως μάλιστα το να τρώμε τα αντίστοιχα light, να μας στερεί πολύτιμα θρεπτικά στοιχεία. Καλό είναι σε κάθε περίπτωση να έχουμε μια μετριασμένη κατανάλωση.(2,6,15,16)

Σε πόσο χρονικό διάστημα μπορούμε να πετύχουμε βελτίωση των λιπιδίων;

Αυτό εξαρτάται από παράγοντες όπως η ιδιαιτερότητα κάθε οργανισμού, αλλά και οι τρόπους “παρέμβασης”. Αν μιλάμε για μια φυσική προσέγγιση, με αλλαγές στον τρόπο ζωής, τότε μπορεί να χρειαστεί να  δώσουμε στον οργανισμό μας τουλάχιστον 3 μήνες, για να παρατηρήσουμε βελτίωση. Οι επιστήμονες υποστηρίζουν ότι με υπομονή και συνέπεια, και με την καθοδήγηση του γιατρού μας, μπορούμε να έχουμε πολύ θετικά αποτελέσματα.(2)

Θα πρέπει να κατανοήσουμε ότι οι διαταραχές στα επίπεδα λιπιδίων είναι αρκετά συχνές. Μπορούμε σε πολλές περιπτώσεις -και σε συνεννόηση πάντα με τον γιατρό μας- να ενεργήσουμε προληπτικά, χρησιμοποιώντας τα φυσικά μέσα που έχουμε στη διάθεσή μας.

Πηγές

  1. Centers for Disease Prevention (CDC). Cholesterol. https://www.cdc.gov/cholesterol/myths_facts.htm, last accessed January 20, 2022.
  2. National Heart, Lung, and Blood Institute. Guide to Lowering Cholesterol With Therapeutic Lifestyle Changes (TLC).  https://www.nhlbi.nih.gov/files/docs/public/heart/chol_tlc.pdf, last accessed January 20, 2022.
  3. Tsoupras A, Lordan R, Zabetakis I. Inflammation, not Cholesterol, Is a Cause of Chronic Disease. Nutrients. 2018;10(5):604. Published 2018 May 12. doi:10.3390/nu10050604
  4. Mauricio D, Castelblanco E, Alonso N. Cholesterol and Inflammation in Atherosclerosis: An Immune-Metabolic Hypothesis. Nutrients. 2020;12(8):2444. Published 2020 Aug 14. doi:10.3390/nu12082444
  5. Johns Hopkins Medicine. Lipid Panel. https://www.hopkinsmedicine.org/health/treatment-tests-and-therapies/lipid-panel, last accessed January 20, 2022.
  6. Authors/Task Force Members; ESC Committee for Practice Guidelines (CPG); ESC National Cardiac Societies. 2019 ESC/EAS guidelines for the management of dyslipidaemias: Lipid modification to reduce cardiovascular risk. Atherosclerosis. 2019 Nov;290:140-205. doi: 10.1016/j.atherosclerosis.2019.08.014. Epub 2019 Aug 31. Erratum in: Atherosclerosis. 2020 Jan;292:160-162. Erratum in: Atherosclerosis. 2020 Feb;294:80-82. PMID: 31591002.
  7. Cicero AFG, Fogacci F, Banach M. Red Yeast Rice for Hypercholesterolemia. Methodist Debakey Cardiovasc J. 2019 Jul-Sep;15(3):192-199. doi: 10.14797/mdcj-15-3-192. PMID: 31687098; PMCID: PMC6822657.
  8. Cicero AFG, Fogacci F, Zambon A. Red Yeast Rice for Hypercholesterolemia: JACC Focus Seminar. J Am Coll Cardiol. 2021 Feb 9;77(5):620-628. doi: 10.1016/j.jacc.2020.11.056. PMID: 33538260.
  9. Imenshahidi M, Hosseinzadeh H. Berberine and barberry (Berberis vulgaris): A clinical review. Phytother Res. 2019 Mar;33(3):504-523. doi: 10.1002/ptr.6252. 
  10. Deng R. Therapeutic effects of guggul and its constituent guggulsterone: cardiovascular benefits. Cardiovasc Drug Rev. 2007 Winter;25(4):375-90. doi: 10.1111/j.1527-3466.2007.00023.x. PMID: 18078436.
  11. Urizar NL, Moore DD. GUGULIPID: a natural cholesterol-lowering agent. Annu Rev Nutr. 2003;23:303-13. doi: 10.1146/annurev.nutr.23.011702.073102. Epub 2003 Feb 26. PMID: 12626688.
  12. Xiao F, Gao F, Zhou S, Wang L. The therapeutic effects of silymarin for patients with glucose/lipid metabolic dysfunction: A meta-analysis. Medicine (Baltimore). 2020;99(40):e22249. doi:10.1097/MD.0000000000022249.
  13. Derosa G, Bonaventura A, Bianchi L, Romano D, D’Angelo A, Fogari E, Maffioli P. A randomized, placebo-controlled study on the effects of a nutraceutical combination of red yeast rice, silybum marianum and octasonol on lipid profile, endothelial and inflammatory parameters. J Biol Regul Homeost Agents. 2014 Apr-Jun;28(2):317-24. PMID: 25001663.
  14. Cicero AF, Colletti A, Rosticci M, Grandi E, Borghi C. Efficacy and tolerability of a combined lipid-lowering nutraceutical on cholesterolemia, hs-CRP level and endothelial function in moderately hypercholesterolemic subjects. J Biol Regul Homeost Agents. 2016 Apr-Jun;30(2):593-8. PMID: 27358154.
  15. Zampelas A, Magriplis E. New Insights into Cholesterol Functions: A Friend or an Enemy?. Nutrients. 2019;11(7):1645. Published 2019 Jul 18. doi:10.3390/nu11071645.
  16. Astrup A, Geiker NRW, Magkos F. Effects of Full-Fat and Fermented Dairy Products on Cardiometabolic Disease: Food Is More Than the Sum of Its Parts. Adv Nutr. 2019 Sep 1;10(5):924S-930S. doi: 10.1093/advances/nmz069.

Σας ενδιαφέρει επίσης